Synteza amfetaminy została przeprowadzona w roku 1887. Siarczan amfetaminy sprzedawany był początkowo (od 1932 roku) jako środek zmniejszający przekrwienie śluzówki nosa, znalazł także zastosowanie w leczeniu astmy, otyłosci, patologicznej sennosci (narkopleksji), a wkrótce potem depresji. Szybko odkryto niepożądane efekty bezsennosci po amfetaminie, mimo to lista schorzen, w których zalecano stosowanie środka, wciaz sie wydłużala. Znalazła się na niej choroba Parkinsona, migreny, uzależnienia, choroba morska, różnego rodzaju manie, schizofrenia, impotencja i apatia w starszym wieku. Pierwszym niemedycznym zastosowaniem amfetaminy było zwalczanie zmeczenia wśród żołnierzy walczących w hiszpanskiej wojnie domowej. W czasie II wojny światowej zwyczaj ten rozpowszechnił się niemalże we wszystkich armiach. Pierwszy odnotowany przypadek "społecznej" konsumpcji amfetaminy zdarzył się w Japonii bezpośrednio po zakończeniu wojny, kiedy ogromne zapasy przeznaczone dla wojska znalazły się na rynku cywilnym. Do lat piecdziesiątych tabletki amfetaminy staly się w USA do tego stopnia popularne, że zasłuzyły sobie na osobną, sloganową nazwe speed freak. Dziwnym zbiegiem okoliczności nie pohamowana została ekspansja legalnego stosowania amfetaminy, przez co powszechne stało się używanie jej, jako środka stawiającego na nogi. Dopiero w 1956 roku wprowadzono w Wielkiej Brytanii pierwsze restrykcje, które jednak w niewielkim stopniu były zdolne ograniczyć popyt na amfetamine. W 1964 roku wydano w tym kraju niemal cztery miliony recept na narkotyk, co stanowiło 2% wszystkich recept wypisanych w tym roku, co spowodowało wprowadzenie restrykcji i stopniowe wycofywanie z rynku legalnych zapasów. Mimo to produkcja nielegalnych wytwórni była na tyle wydajna, iz przyczyniła się do zdobycia przez amfetamine pozycji najpopularniejszego narkotyku po marihuanie w Zjednoczonym Królestwie. Siarczan amfetaminy i deksamfetaminy są łatwo przyswajalne, kiedy się je połyka lub wciaga przez nos. Kulminacja działania po przyjęciu doustnym następuje po upływie 1-2 godzin, a w ciagu następnych dwunastu aktywność spada o połowe. Jego działanie jest zatem o wiele dłuzsze niż kokainy (najbardziej zblizonego pod wzgledem działania narkotyku), a jednocześnie amfetamina jest mniej podatna na neutralizacje podczas pierwszego przejęcia przez wątrobe. Zastosowanie medyczne leków o działaniu podobnym do siarczanu amfetaminy jest obecnie znacznie ograniczone, a stosowane jeszcze m.in. w leczeniu dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej, u których daje ona efekt uspokajajacy (!), oraz w zwalczaniu narkopleksji (patologicznej senności); maksymalne dawki stosowane w takich przypadkach wynoszą odpowiednio 40 i 60 mg. Metylfenidat (Ritalin) dostepny jest jedynie na imienne recepty (m.in. w Wielkiej Brytanii), należa one jednak do rzadkosci; cześciej natomiast pojawiają się np. w USA. Sposób działania tego narkotyku jest podobny do siarczanu deksamfetaminy, ale proces neutralizacji przez organizm jest tutaj szybszy. Tak jak w przypadku kokainy, częste zażywanie również powoduje gwałtowne osłabienie. Przypadki smierci z powodu przedawkowania notowane są rzadko. U stałych użytkowników amfetamina może stac się przyczyną wysokiego cisnienia krwi i uszkodzenia małych naczyń krwionośnych w oku. Prawdopodobnie powoduje także częste wysypki, a ci którzy siegają po nią bardzo czesto, stwierdzaja u siebie próchnice zebów z powodu utraty zębiny. Amfetamina pozostaje w bliskim związku strukturalnym z dwoma podstawowymi przekaźnikami chemicznymi mózgu: noradrenaliną i dopaminą. Efekty farmakologiczne są bardzo podobne do tych, jakie wywołuje kokaina. Jedyną ważną róznicą w sensie praktycznym, jest jej znacznie dłuższy czas działania. Zgodnie z przeprowadzonymi badaniami, jesli zostanie podana amfetamina, a potem kokaina, uczestnicy doswiadczenia nie potrafią powiedzieć, który narkotyk był wcześniejszy, a który był późniejszy. Niebezpieczne interakcje mogą powstawać w przypadku równoczesnego zażywania amfetaminy i innych narkotyków lub leków, zwłaszcza znieczulających (nieregularna praca serca), przeciwdepresyjnych (niemiarowosc serca, podwyzszone cisnienie krwi), tabletek obniżających ciśnienie krwi (amfetamina niweluje ich dzialanie) i leków blokujących ß- receptory (podwyższa ciśnienie krwi). Amfetamina zażywana podczas ciąży zagraża rozwojowi serca i układu żółciowego płodu, przypuszczalnie powoduje powstanie rozszczepienia podniebienia, opóźnia wzrost dzieci. Wiarygodnych informacji na ten temat jest jednak niewiele, a opisane w kontekscie amfetaminy przypadki są prawdopodobnie bardzo rzadkie. Po przedawkowaniu eliminacja amfetaminy przez organizm jest tym gwaltowniejsza, im bardziej kwasny ma odczyn mocz. W szpitalach taki efekt uzyskuje sie przez podanie chlorku amonowego; jeżeli pomoc medyczna jest niedostępna, ten sam rezultat można osiągnać, podąjac duże ilości witaminy C. W USA amfetamina nie cieszy się obecnie dużym zainteresowaniem mediów i literatury naukowej, mimo że własnie na USA przypada 80% światowej konsumpcji tego środka. Po zakończeniu hossy kokainowej zainteresowanie amfetaminą prawdopodobnie znowu wzrosnie. Deksedryna (deksamfetamina) sprzedawana jest w postaci małych białych tabletek, podczas gdy nielegalnie produkowany biały proszek siarczanu amfetaminy sprzedawany jest zwykle w torebkach. Szczególnie czysta partia deksedryny została kiedyś zabarwiona na różowo, żeby w ten sposób zaznaczyć jej wysoką jakość; obecnie różne kolory tego narkotyku to tylko handlowa manipulacja. Metamfetamina, która nadaje się do palenia (ice), dostepna jest m. in. w niektórych regionach Wielkiej Brytanii, ale jej silne skutki uboczne odstraszają potencjalnych amatorów. Jeśli jednak handlarzom uda się rozpowszechnić ją tak skutecznie, jak uczynili to z crackiem, spowoduje to szczególne zagrożenie w Europie, gdzie już istnieje ogromna populacja użytkowników amfetaminy. Amfetamina przy wciaganiu przez nos piecze, jakby było to tłuczone szkło. W ciagu kilku minut wystepują efekty, skądinąd takie same jak przy zażywaniu kokainy; dobre samopoczucie, ożywienie i optymizm, zwiększona energia i pewność siebie, wyostrzona percepcja i koncentracja, zmniejszony apetyt na jedzenie i znacznie osłabiona potrzeba snu. Główna różnica to dłuższy czas działania amfetaminy oraz większe natężenie efektów ubocznych. Osłabienie wrażliwosci na euforyczne efekty następuje dość szybko. W przypadku wstrzyknięcia amfetaminy odczucia, czy też przepływ doznań pojawiają się w ciągu kilku sekund, i są one o wiele silniejsze. Intensywność skutków działania ograniczają zanieczyszczenia, których jest zwykle znacznie więcej niż w kokainie. Ta różnica może być przyczyną mylnego wrażenia, że kokaina jest narkotykiem silniejszym niż amfetamina. U niektórych osób mogą przeważac negatywne doznania, takie jak drażliwość, podejrzliwość, zwiększona agresja i nerwowość. W celu ich złagodzenia niektórzy sięgają po alkohol, środki uspokajające lub opiaty, w ten sposób reagując na gwaltowne zmiany nastroju, natłok mysli i "oryginalnych" pomysłów, wyraźne napięcie fizyczne połączone z nerwowoscią. Natomiast kiedy narkotyk przestaje dzialać, użytkownik odczuwa silne przygnębienie lub zmęczenie. Schemat powstawania natychmiastowego i długotrwalego uzależnienia jest bardzo podobny do tego, z jakim mamy do czynienia w przypadku kokainy - oprócz tego, że z powodu różnic w stopniu neutralizacji obu narkotyków czas potrzebny do zwiększenia dawek skraca się w miare umacniania się nałogu. Po seansach narkotycznych następuje krótki okres wyczerpania i snu, po czym użytkownik wchodzi w faze letargu i inercji, którym często towarzyszą leki lub depresja. Pokusa ponownego użycia jest na tym etapie ogromna - ale jeśli zostanie szczęśliwie pokonana, to można liczyć na stopniowy powrót nastroju. Częste zażywanie utrzymuje stany depresyjne przez miesiące a nawet lata. Pierwszy opis psychozy amfetaminowej, sporzadzony przez Conella w 1958 roku, stał się klasyczną pozycją literatury psychiatrycznej. Ów alarmujacy stan zdarza się zwykle u osób, które przez długi czas brały wysokie dawki, ale może i on nastąpić po pojedyńczym zażyciu. Pojawia się jeden lub dwa dni po wzieciu narkotyku i polega na halucynacjach (doznaniach wzrokowych, słuchowych, dotykowych lub ich kombinacji występujących przy braku realnych bodźców mogących je wywołać), rozkojarzeniu oraz maniach prześladowczych. Osoby dotknięte tym stanem powtarzają jakieś bezsensowne czynności, szczypią się i drapią. Tego rodzaju objawy zanikają stopniowo po tygodniu abstynencji amfetaminowej. Rzadko utrzymują się dłużej, i wtedy wywołaną przez nie psychoze trudno odróżnić od schizofrenii. Tolerancja, a właściwie osłabienie wrażliwości na narkotyk, powoduje, że wielu narkomanów zwieksza swoje dawki do kilku gramów dziennie. U tych osób stwierdza się czesto zmieniajace się nastroje, słabą koncentracje, bezsenność, podlegającą wahaniom podejrzliwość oraz manie prześladowczą, co powoduje, że osoby walczące z nałogiem stosują najczęściej dla podbudowania nastroju duże ilości alkoholu, benzodiazepin lub opiatów. Fizyczny zespół odstawienia nie jest zbyt powszechny po odstawieniu amfetaminy, ale bardzo czeste są depresje, zmęczenie, brak optymizmu i zadowolenia z życia, skrajny głód narkotykowy oraz zakłócenia snu. Stan taki może trwac kilka tygodni lub miesięcy. NAZWY POTOCZNE feta, kreska, białe itp.